خرما و خواص شگفت انگیز آن

این محتوا درباره ی  خرما و خواص شگفت انگیز آن همچنین محل رویش، ماهیت آن،اجزای مورد استفاده و مشتقات، مضرات،مواد تشکیل دهنده، نفع خاص و…است.همچین شما می توانید مقالات بیشتری را در  وبلاگ کامجوطب مطالعه کنید.

خرما و خواص شگفت انگیز آن

نام فارسی: خرما

نام عربی: التَّمر

نام اردو : کهجور

نام انگلیسی : Date

نام علمی : Phoenix Dactylifera از خانواده Arecaceae

ماهیت خرما

خرما میوه درختی است که ارتفاع آن ب ، به چهارده متر می رسد . درخت خرما ، از انواع نخل به شمار می آید و دو نوع دارد : درخت خرمای نر و درخت خرمای ماده مغز ساقه های جوان درخت خرما ، سفید مایل به شیری است . وقتی شاخه های برگ های قدیمی را قطع می کنند ، قسمت کوچکی از انتهای این شاخه ها روی تنه درخت باقی می ماند ؛ ازاین رو ، تنه درخت خرما ، ناهمواری های فراوانی دارد . تنه درخت خرما ، راست و بدون انشعاب است .

برگ های درخت خرما ، مجموعه ای از برگچه های کشیده ، سفت ، نوک تیز و سبز پررنگ هستند که به صورت متقابل و گاه متناوب رشد می کنند . هرکدام از این برگجه ها ، به صورت طولی از وسط تا شده اند . برگ های خرما ، بسیار بزرگ هستند و در بالاترین قسمت درخت می رویند . درخت خرمای نروماده ، هردوشكوفه می دهنده ولی فقط درخت خرمای ماده توانایی میوه دادن دارد . شکوفه درخت خرما ، مجموعه ای از شکوفه های ریزه سفید و گرده دار است که به صورت خوشه ای و متراکم کنار هم قرار گرفته اند این شکوفه ها انتهای شاخه ای سبز و کلفت می رویند که سطح مقطع آن بیضی شکل است و همه این شکوفه ها و شاخه اش ، درون غلافی بلند و عریض قرار گرفته اند .

اگر گرده شکوفه درخت خرمای نر را بر گرده شکوفه درخت خرمای ماده بریزند و دانه های خوشه شکوفه درخت خرمای نر را در شکوفه های درختی خرمای ماده بگذارند ، درخت خرمای ماده بارور می شود و میوه می دهد . این میوه ها به ساقه هایی چوبی خشک و زرد مایل به نارنجی متصل اند که به صورت خوشه هایی متراکم و بزرگ از درخت خرما آویزان می شوند . میوه درخت خرما ، از ابتدای شکل گیری شکوفه تا رسیدن کامل ، هفت مرحله را سپری می کند

این مراحل ، به ترتیب: طَلع ، بَلح ، خِلال ، بُسر ، قَسب ، رُطب و خرما نام دارد . طلع ، همان شکوفه درخت خرماست که در غلافی بلند و عریض قرار دارد ، هنگامی که طلع به اندازه کافی رشد کرد ، غلاف آن شکافته می شود و از میان آن ، خوشه ای سفید و گرده دار ، دارای دانه هایی کوچک تر از جو ، ظاهر می شود . طلع درخت خرمای ماده از طلع درخت خرمای ترکوچک تر است و دانه هایی کوچک تر و نرم تر دارد . غلاف حاوی طلع ، تارونه نام دارد .

تارونه بلند ، نسبنا عريض قهوه ای رنگ ، دوکی شکل و شبیه بدن ماهی است بهترین طلع ، آن است که از درخت خرمای نر باشد ، دانه هایی کوچک ، سفید و کمی گس داشته باشد ، تلخ نباشد و درخشش در زمین و آب های شیرین روییده باشد بهترین تارونه ، تازه و خوشبو بوده ، به درخت خرمای تر متعلق است . بلح یا غوره خرما ، میوه نرسیده و سبزدرخت خرماست ؛ رایحه ای خوش و طعمی گسی دارد . خلال ، همان میوه ترسیده و زردرنگ درخت خرماست که طعمی گس دارد .

میوه نیمه رسیده و زردرنگ درخت خرماست که طعمی نسبتا شیرین دارد . قسب با خرمای سنگ شکن همان میوه نیمه رسیده ، خشک و زرد تیره رنگ درخت خرماست که طعمی نسبتا شیرین دارد ، رطب ، همان میوه تازه ، کاملا رسیده ، شیرین و قهوه ای مایل به سیاه درخت خرماست ؛ در واقع نسبت رطب به خرما ، مثل انگور به کشمش است .

بهترین بسر ، سبک ، نیمه رسیده و در حال افتادن از خوشه است . بهترین قسب ، بزرگ ، خشک ، سفت و دارای هسته ای کوچک است . میوه درخت خرما گونه های بسیار زیادی دارد ؛ از جمله عجوه ، بزنی و شتاوی . خرما معمولا بیضی گون ، کمی کشیده ، در اندازه های گوناگون است و می تواند کوچک یا درشت باشد . رنگ میوه رسیده درخت خرما ، بسته به گونه آن ، بین قهوه ای کم رنگ تا پررنگ و سیاه ، متغیر است . سر میوه درخت خرما ، زائدهای چوبی و دایره ای شکل قرار دارد که از طریق آن ، خرما مستقیم به ساقه های

میوه دهنده متصل می باشد ، پوست میوه درخت خرماء نازک و معمولا شفاف بوده ، گوشت آن چسبنده ، نرم و شیرین است . درون میوه درخت خرما ، هسته ای باریک کشیده ، بیضی گون و بسیار سفت وجود دارد که در سرش نوک دار است و میان آن ، شیاری طولی و نسبتا عمیق دیده می شود . بین هسته میوه خرما و گوشت آن ، لایه ای بسیار نازک و نیمه شفاف وجود دارد .

محل رویش خرما

، عراق ، عمان ، عربستان ، مصر ، تونس ، و ایران در استان های فارس ، کرمان ، خوزستان و سیستان و بلوچستان کاشت ، داشت و برداشت : تکثیر درخت خرما از طریق کاشت پاجوش ها با کاشت هسته خرما انجام می شود ، پاجوش ها را بهار به فاصله ۷ یا ۸ متر از یکدیگر ، در محل اصلی میکارند . معمولا به ازای هر سه پایه تر ، یک پا به ماده می کارند . درخت حاصل از کاشت پاجوش ، پس از ۴ یا ۵ سال گل می دهد ، ولی با کاشت هسته خرما ، درخت پس از ۱۰ سال به گل دهی می رسد.

اجزای مورد استفاده و مشتقات

شکوفه ، غلاف شکوفه ، میوه ، هسته ، عرق شکوفه ، عرق غلاف شکونه ، روغن شکوفه ، شیره خرما و سرکه، خرما

 مواد تشکیل دهنده خرما

در هر صد گرم گوشت خرمای خشک شده ، ۲۲ گرم آب ، ۲/۲ گرم پروتئین ، ۰/۵ گرم مواد چرب ، ۷۲ گرم کربوهیدرات ، ۱/۹ گرم خاکستری ۵۹ میلی گرم کلسیم ، ۶۳ میلیگرم فسفره ۳ میلی گرم آهن ، ۱ میلی گرم سدیم ، ۶۴۸ میلی گرم پتاسیم ، ۵۰ واحد بین المللی ویتامین ، ۰/۰۹ میلی گرم ویتامین B1 ۰/۱ میلی گرم ویتامین B۲ و ۲/۲ میلی گرم ویتامین B۳ وجود دارد ، خرمای رسیده ، حاوی مقداری ویتامین D و ویتامین E نیز هست . در خرمای رسیده ، حدود ۶۵ تا ۷۰ درصد مواد قندی وجود دارد که شامل ۲۵ درصد ساکاروز | و ۴۵ درصد گلوکز می شود . طبیعت

خرما در درجه دوم گرم و درجه اول خشک است طلع در درجه اول مرد و درجه دوم خشک است . تارونه در آخر درجه دوم گرم و خشک است . بلح در اول درجه دوم سرد و در آخر درجه دوم خشک است . بسر در درجه اول گرم و درجه دوم خشک است . قسب ، طبیعتی گرم و خشک دارد . رطب در وسط درجه دوم گرم و در درجه اول تر است. عسل طلع ، گرم و تر است . روغن طلع طبیعتی سرد و خشک دارد .هسته خرما ، مرکب القوى ، با سردی زیاد و گرمی کم میباشد.

نفع خاص خرما

خرما برای تقویت باه سرد مزاجان و تسمين طلع برای تقویت معده . بلح برای رفع سیلان رحم و خون ریزی.

 افعال و خواص خرما

، مولد خون صالح و مقوی کلیه لاغر است . طلع ، مسکن حرارت و حدت خون و قابض ؛ بلح ، قابض ، مقوی لثه ، مقوی کبد ، مقوی معده و مدر بول ؛ بسر ، مقوی معده ، مقوی حرارت غریزی و قابض ؛ و قسب ، مقوی معده و قابض است . قسب نسبت به بسره قبوضیت کمتری دارد . تارونه ، مفرح ، مقوی قوه ها و مقوی ارواح است ، ولی تارونه پخته شده ، قابض می باشد .

هسته خرما نیز ، قابض بسیار قوی است . عسل طلع ، مېھی بسیار قوی ؛ عرق طلع ، قابض ، مقوی قلب و مقوی معده ؛ و روغن طلع ، مقوی مو و قابض شکم است . رب بسره مقوی معده می باشد . خرما ، غذائیت بالایی دارد ، مفاصل خشک شده را نرم می کند ، رطوبات زائد افراد سرد مزاج را خارج میکند و بیماری های سرد و بلغمی ، درد کمر ، سینه و ریه سرد فلج ، لقوه و خستگی مفرط را بهبود می بخشد .

خوردن خرمای پخته شده به همراه شنبلیله ، تب بلغمی و سنگ کلیه و مثانه را درمان می کند . خوردن خرمای پخته شده به همراه برنج ، باعث تسمين بدن می شود . اگر خرما و کمی دارچین را در شیر تازه دوشیده شده بخیسانید.

خوردن آن به همراه شیر تازه دوشیده شده ، نیروی جنسی را ز بسیار تقویت میکند . خوردن نیم اوقيه طلع خشک شده ، به بهبود اسهال ، تب های گرم ، عطش شديد ، خلط خونی و خون ریزی کمک می کند . خوردن بلح ، اعصاب سست شده را تقویت میکند و برای قی صفراوی ، اسهال مزمن و خون بواسیر مفید است .

جویدن بلح باعث تقویت لثه می شود . مداومت به خوردن بلح و مضمضه آب جوشانده آن ، جذام را بسیار بهبود می بخشد . ضماد بلح ، باعث جوش خوردن جراحات تازه ، و خوش بو شدن عرق می شود . اگر آب بلح را با آبغوره بجوشانید تا غلیظ شود ، اكتحال آن برای آب مروارید ، خارش چشم و سلاق مجرب است .

بسر ، برای خلط خونی ، اسهال و بواسیر مفید است . جویدن بسر ، باعث تقویت و استحکام لثه می شود و از خراب شدن آن جلوگیری میکند . رب بسر ، قی و اسهال برطرف می کند . نب ، رطوبات را جذب می کند ، عطش ناشی از بلغم شور را تسکین می دهد و اسهال بلغمی را بهبود می بخشد . خوردن قسب به همراه مغز گردو ، منضج و محلل اخلاط سینه است . مداومت به خوردن رطب به همراه مغزبادام ، کمر را تقویت میکند و مسمن قوی ، مبهی قوی ، مقوی کلیه و ملین است .

خوردن دو مثقال پودر تارونه برای اسهال بسیار مفید است . اگر نیم رطل تارونه نیم کوب را با یک رطل آب بجوشانید تا حجم آب نصف شود ، سپس آب صاف شده آن را با هم وزنش شکر به قوام بیاورید ، خوردن آن ، مقوی معده است ، مانع ریختن فضولات به معده و رحم می شود و هبه ، ضعف احشاء ، درد کلیه و درد مثانه را بهبود می بخشد .

ممنون تارونه ، مقوی لثه است و به درمان زخم های مزمن کمک می کند . ضماد تارونه ، معده و مفاصل را تقویت می کند و اسهال را برطرف می سازد .چند روز ضماد تارونه با موم و راتیانج ، برای جرب مفید است . ذرور تارونه ، جذام و کفگیرک را بهبود می بخشد . خوردن پودر هسته خرما برای اسهال نافع است .

نوشیدن آب جوشانده هسته خرما ، به دفع سنگ کلیه و مثانه کمک میکند . هسته مغسول خرما ، بینایی را تقویت میکند و زخم های تازه التيام یافته و سبل را بهبود می بخشد . ذرور سوخته هسته خرما برای زخم های مزمن مفید است .

عرق طلع ، به درمان خفقان ، اسهال رطوبی و سحج کمک میکند . روغن طلع ، عرق را حبس میکند ، مانع ریزش مو می شود و برای سردرد گرم و زخم امعاء مفید است .

 مقدار مصرف خرما

از بلح ، دو درهم .

مضرات خرما

خرما برای گرم مزاجان ضرر دارد ؛ همچنین دیرهضم ، مسدد و مولد سوداست ، زیاده روی در خوردن آن ، باعث سده کبد و طحال ، سوختن خون ، تعفن اخلاط ، سردرد ، قلاع ، رمد و درد دندان می شود . طلع ، دیرهضم است و زیاده روی در خوردن آن ، قولنج ، عسر البول و درد سینه را در پی دارد .

بلح برای ریه و سینه مضراست ، دیرهضم و مولد خلط غليظ است و باعث نفخ و سده می شود . بسر نیز برای ریه و سینه ضرر دارد ؛ همچنین دیرهضم ، مسدد ، نفاخ و مولد خلط خام است و قشعريره ایجاد میکند . قسب برای دندان و لثه مضراست ونفخ ایجاد میکند . رطب برای دندان ، چشم ، حنجره و صدا ضرر دارد . زیاده روی در خوردن آن ، باعث سردرد می شود .

 مصلحات و تدابیر خرما

جوارشهای مسهل به عصر ، برای رفع سده ناشی از مصرف خرما . آب انار ، سکنجبین ، روغنها ، خشخاش و بادام پوست کنده برای بقیه مضرات . پس از خوردن خرما ، کارهایی از قبیل شست وشوی دهان با مخلوط سماق خیسانده شده در آب نیمه گرم ، غرغره و مضمضه گلاب ، غرغره ومضمضه مخلوط سماق و سرکه و جویدن ترخون به مدت طولانی ، باعث دفع قلاع و درد دندان می شود .

چربیها ، گوشت ها ، شیرینی ها ، جوارش زیره و جوارش فلافلی ، برای طلع . عسل ، مربای بنفشه و شربت خشخاش ، برای بلح . خشخشاش برای بسر . آب انار می خوش یا آب انار شیرین یا سکنجبین برای دفع نفخ و قشعريره ناشی از خوردن بسر برای قسب ، سکنجبین ترش برای گرم مزاجان و زیره خیسانده شده در سرکه ، برای سردمزاجان . خیار ، سکنجبین ، و کاهو به همراه سرکه ، برای رطب .

پایان/