کم کاری تیرویید (هیپوتیروییدیسم)

این مقاله در مورد بیماری کم کاری تیرویید (هیپوتیروییدیسم) و روش های درمانی آن با علایم و نشانه ها روش های تشخیص بیماری،تیرو توکسیکوز، بیماری گریوز و… است.همچین شما می توانید مقالات بیشتری را در وبلاگ کامجوطب مطالعه کنید.

کم کاری تیرویید (هیپوتیروییدیسم)

کم کاری تیروئید با کاهش فعالیت غده تیروئید مشخص میشود کم کاری تیروئید در بزرگسالان بیشتر در زنان بالای ۴۰ سال روی می دهد و احتمال بروز آن با افزایش سن بیشتر می شود

⚠️توجه⚠️ به کمبود شایع ترین علت کم کاری تیروئید در سراسر جهان است.

کم کاری تیروئید ممکن است در اثر برداشتن بخشی از غده تیروئید یا تمام آن با عمل جراحی ایجاد شود و یا ناشی از مصرف بیش از حد داروی ضد تیروئید کاهش اثر هورمون آزاد کننده تیروئید ترشح شده به وسیله باطل آموز کاهش ترشح TSH ( هورمون محرک تیروئید به وسیله‌ی هیپوفیز،

تحلیل رفتگی خود تیروئید یا مقاومت محیطی در برابر هورمون تیروئید باشد افزایش وزن، ضعف روحی و جسمی، خشکی پوست، یبوست ،آرتریت ( التهاب مفصلی و آهسته شدن فرآیند متابولیک بدن ممکن از روی دهد کم کاری تیروئید در صورت عدم درمان به اغمای میگزدمی ای و مرگ می انجامد.

نوعی کم کاری تیروئید مادرزادی شدید موسوم به کرتینیسم است که اغلب همراه با سایر ناهنجاری های غدد درون ریز روی می دهد.

میگزدم شدیدترین فرم کم کاری تیروئید از روابط عمومی دست ها صورت پاها و بافت های اطراف چشم مشخص میشود نشانه های معمولی کرتینیسم عبارتنداز: کوتولگی، عقب‌ماندگی ذهنی، صورت پف آلود، خشکی پوست، بزرگ بودن زبان،فتق نافی و عدم هماهنگی عضلانی.

کرتینیسم فقط در مناطق دیده می‌شود که در رژیم غذایی کمبود ید وجود دارد و گواتر به‌طور شایع روی می‌دهد.

کمبود ید شایع ترین علت عقب ماندگی های ذهنی قابل پیشگیری است.

کمبود ید خفیف  علاوه بر کرتینیسم آشکار، می تواند موجب کاهش نامحسوس و خفیف ضریب هوشیاری (IQ) شود کم کاری تیروئید مادرزادی تقریباً در یک مورد از هر چهار صد نوزاد دیده می‌شود اما ممکن است موقتی باشد ولی اغلب دایمی است و ناهنجاری های تکاملی تیروئید در دخترها ۲ برابر شایعتر از پسرها است

اکثر نوزادان در هنگام تولد طبیعی به نظر می‌رسند و کمتر از ۱۰ درصد آن ها بر اساس این ویژگیهای بالینی طولانی شدن زردی دوران نوزادی مشکلات تغذیه‌ای،شل بودن بدن، بزرگ بودن زبان، تاخیر بلوغ، استخوانی و فتق نافی تشخیص داده می‌شوند. اگر در درمان هیپوتیروئیدیسم مادرزادی با تاخیر انجام شود عوارض عصبی دائمی بروز می کند.

نشانه ها و علایم تیرویید

خستگی، ضعف، خشکی پوست و مو فقدان موهای ناحیه عانه (تناسلی)، احساس سرما، ریزش مو، اشکال در تمرکز و ضعف حافظه، یبوست، افزایش وزن همراه با کاهش اشتها، تنگی نفس و خشونت صدا و افزایش مقدار خونریزی قاعدگی و در مراحل طول کشیده کاهش یا قطع آن گزگز اندام‌ها، اختلال شنوایی، سردی اندام های محیطی ،فعالیت بودن صورت و دستها و پاها، بینی زینی شکل، طاسی منتشر، آهسته شدن ضربان قلب، خیز محیطی، تاخیر در بازگشت رفلکس های تاندونی،

سندروم تونل مچ دستی تحت فشار قرار گرفتن عصب میانی کف دست در کانال تاندونی مچ دست که با درد و سوزش یا گزگز دست و انگشتان همراه است. آهسته شدن تکلم، اختلال شناخت، کهیر، سردردهای میگرنی، افزایش حساسیت به سرما و گرما، افسردگی به ویژه در افراد مسن، کم خونی، پرخوابی، شکننده شدن ناخن ها، پوکی استخوان، زرد رنگ شدن پوست، ناباروری، افزایش کلسترول سرم و بعضی علائم دیگر.

احتمال بروز کم کاری تیروئید در موارد زیر ازدیاد می یابد:

مبتلا بودن یک یا چند تن از بستگان نزدیک به بیماری خود ایمن حاملگی همراه با دیابت یا بیماری خود ایمن درمان با داروهای ضد تیروئید یا ید رادیواکتیو انجام عمل جراحی تیروئید انجام رادیوتراپی برای سرطان سر و گردن

تشخیص بیماری تیرویید

تشخیص بیماری با اندازه گیری میزان T3 وT4 آزاد و تام، TSH، اندازه گیری آنتی‌بادی‌ها (پاتن ها)ی ضد تیروئید اندازه گیری کلسترول سرم و اندازه گیری پرولاکتین سرم صورت میگیرد.

درمان

درمان کم کاری تیروئید در صورتی که عملکرد غده به طور کامل از بین رفته باشد عبارت از از تجویز لووتیروکسین با دوز بالا در کم کاری های خفیف یا تحت بالینی وجود شواهد بیوشیمیایی کمبود هورمون تیروئید بدون وجود علایم بالینی آشکار کم کاری تیروئید یا وجود علایم بسیار کم آن درمان با دوز پایین لووتیروکسین توصیه میشود

پرکاری تیروئید (هیپرتیروییدیسم)

پرکاری تیروئید هیپرتیروئیدیسم اختلالی است که با فعالیت بیش از حد خود تیروئید مشخص می‌شود معمولاً غده مبتلا بزرگتر از طبیعی است و مقادیر بیش از حد طبیعی هورمون های تیروئید را ترشح می‌کند و فرایندهای متابولیک بدن در اثر آن تسریع می‌شوند.

نشانه ها و علایم

عصبی شدن، اگزوفتالمی، بیرون زدگی غیر طبیعی کره چشم، لرزش بدن، گرسنگی مداوم، کاهش وزن ،خستگی، عدم تحمل در برابر گرما ،تپش قلب، اسهال، تحریک پذیری، بی توجهی ،افسردگی، زیاد بودن ادرار، تنگی نفس، بی نظمی قلب، تعریق بیش از حد، کاهش میل جنسی، تهوع و استفراغ، فلج های دورهای سکته مغزی از علایم این بیماری هستند.

عقب رفتگی پلکها از محل طبیعی خود و ایجاد حالتی شبیه <گاه خیره> یا <وحشت زدگی> از علایم چشمی است که ممکن است در تمام انواع پرکاری تیروئید دیده شود علت ایجاد این وضعیت آن است که هورمون تیروئید اثر نوراپی‌نفرین دارد تجدید می کند

علامت مسرور را نباید با اگزوفتالمی《پروپتوز یا بیرون زدگی غیر طبیعی کره چشم 》که در بیماری گریوز ایجاد میشود با وضعیتی هیپرتیروئیدی موجود در این بیماری ارتباط ندارد اشتباه کرد البته هنگامی که اگزوفتالمی وجود داشته باشد می‌تواند علامت <نگاه خیره> تشدید کند.

پرکاری تیروئید عبارت است از: فعالیت بیش از حد غده تیروئید و نباید آن را با تیروتوکسیکوز مترادف مدرن است علل اصلی تیروتوکسیکوز (بیش از حد بودن مقدار هورمون تیروئید ) را هیپرتیروئیدیسم ناشی از بیماری گریوز،گواتر مولتی ندولر(چند گرهی) سمی و آدنوم های بدخیم تیرویید تشکیل می‌دهند در ۶۰ تا ۸۰ درصد موارد بیماری گریوز عامل ایجاد تیروتوکسیکوز است

علل تیرو توکسیکوز عبارتند از:

هیپرتیروئیدیسم اولیه (شامل بیماری گریوز، گواتر،مولتی ندولر سمی،آدنوم سمی تیرویید، متاستازهای سرطانی تیرویید،مصرف ید بیش از حد) تیروتوکسیکوز بدون هیپرتیروئیدیسم (شامل التهاب تحت حاد تیروئید التهاب خاموش تیرویید،

تخریب تیروئید در اثر مصرف داروی آمیودارون ، پرتوتابی و خوردن مقادیر زیاد هورمون تیروئید یا بافت تیروئید) و هیپرتیروئیدیسم ثانویه (شامل آدنوم هیپوفیزی ترشح کننده TSH، سندروم مقاومت به هورمون تیروئید که گاهی با علائم تیر توکسیکوز همراه است موتور های ترشح کننده گنادوتروپین کوریونیک و تیروتوکسیکوز حاملگی).

بیماری گریوز در ۲ درصد خانم ها دیده می شود ولی شیوع آن در آقایان ۱.۷ تا ۱.۹ ۱۰ این میزان است بیماری گریوز به ندرت پیش از بلوغ آغاز می‌شود و سنی معمول آن ۲۰ تا ۵۰ سالگی است ولی ممکن است افراد مسن هم به آن مبتلا شوند استرس را از عامل مهم این بیماری دانسته اند ولی در بسیاری از بیماران سابقه استرس قابل ملاحظه وجود ندارد کشیدن سیگار از عامل خطر کم اهمیت بیماری گریوز و عامل خطر عمده ایجاد بیماری چشمی (اُفتالموپاتی) گریوز است.

⚠️نکته⚠️ در افراد مسن ممکن از علایم کلاسیک بیماری وجود نداشته باشد به بیماری فقط با خستگی و کاهش وزن ظاهر شود.

افزایش ناگهانی مصرف ید ممکن است باعث تسریع ایجاد بیماری گریوز شود این بیماری که از نام رابرت جی. گریوز پزشک ایرلندی گرفته شده نوع اختلال چند سیستمی خود ایمن است.

نشانه ها و علایم

علایم و نشانه های بیماری گریوز از دو گروه تشکیل می‌شوند گروه اول همان ویژگی های مشترک در هر یک از علت تیروتوکسیکوز هستند گروه دوم علائم مختص بیماری گریوز به شمار می‌آیند که عبارتند از اُفتالموپاتی <بیماری چشمی>، دِرموپاتی< بیماری پوستی >و آکروپاتی< چماقی شدن ساده انگشتان>. بیماری چشمی گریوز عبارت است از عقب کشیده شدن پلک ها، خیز<اِدِم> اطراف چشم ،احتقان ملتحمه، پروپتوز یا اگزوفتالمی، یعنی بیرون زدگی غیر طبیعی کره چشم.

بیماری پوستی درموپاتی گریوز در کمتر از ۵% بیماران دیده می‌شود. و عبارت است از ایجاد یک وبلاگ غیر ملتهبی سفر به رنگ صورتی تیره یا بنفش و تبدیل شدن پوست به حالت شبیه پوست پرتقال این ضایعه میگزدم معنی تورم مومی و خشک و غیره گوده گذار نام دارند که در کم کاری تیروئید دیده می‌شود و اگر چه اغلب برای پیشین و جانبی ساق‌های ایجاد می‌شود (میگزدم پِرِه تیبیال ممکن است در سایر نقاط بدن نیز به ویژه به دنبال ضربه به وجود آید.

آکروپاتی تیروئیدی نوعی از چماقی شدن کلابینگ است که در کمتر از یک درصد بیماران مبتلا به گریوز دیده می‌شود و ارتباط و همراهی پرقدرتی با درموپاتی تیروئیدی دارد.

تشخیص

تشخیص بیماری گریوز با آزمایش بیوشیمیایی خون صورت می‌گیرد در بیماری گریوز مقدار TSH، کاهش و مقدار هورمون های تام و آزاد تیروئید افزایش می یابد در ۲ تا ۵ درصد بیماران فقط T3  ازدیاد می یابد. اگر علایم بالینی و آزمایشهای بیوشیمی نتوانند تشخیص بیماری گریوز را اثبات کنند، قابل اعتمادترین آزمایش اسکن رادیو نوکلید تیروئید( آیات ۱۲۳ یاد ۱۳۱ یا تکنسیوم ۹۹m) است.

درمان

بیماری گریوز با داروهای ضد تیروئید یا رادیواکتیو یا برداشتن قسمتی از تیروئید درمان می شود داروهای ضد تیروئید متداول عبارتند از: پروپیل تیواوراسیل، کاربی مازول و متی مازول.

توجه!: این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از نسخه های آن  لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید.

منبع:

انجمن پزشکی بریتانیا /  British Medical Association – Family Medical Encyclopedia

اتمام مقاله/